De hoop op witte rook bleef woensdagavond uit boven de Sixtijnse Kapel. In plaats daarvan steeg zwarte rook op uit de beroemde schoorsteen – het teken dat de eerste stemronde in het pauselijk conclaaf geen overeenstemming heeft opgeleverd over een nieuwe leider voor de Rooms-Katholieke Kerk.
Ondanks het verwachte resultaat bleef de spanning voelbaar op het overvolle Sint-Pietersplein, waar duizenden gelovigen geduldig wachtten. Pas ruim drie uur na de start van het conclaaf verscheen de rook, later dan tijdens de vorige verkiezing in 2013, toen paus Franciscus werd gekozen na een eerste stemming die sneller verliep.
Hoewel het zelden voorkomt dat een paus op de eerste dag wordt gekozen, hopen sommige kardinalen dat er vóór het weekend een beslissing valt. Daarmee willen ze laten zien dat de Kerk, na het vaak verdeelde leiderschap van Franciscus, nog steeds tot eenheid in staat is. De voormalige paus overleed vorige maand na een pontificaat van twaalf jaar.
De 133 stemgerechtigde kardinalen – allemaal jonger dan 80 – verblijven ’s nachts in gastenverblijven binnen het Vaticaan. Daar kunnen ze hun besprekingen voortzetten in informele kring, alvorens donderdagochtend terug te keren naar de kapel voor twee nieuwe stemrondes. Per dag zijn er maximaal vier stemmingen, tot één kandidaat een tweederdemeerderheid behaalt. Dit keer betekent dat minimaal 89 stemmen.
De buitenwereld blijft verstoken van details, behalve de kleur van de rook die via het dak van de kapel naar buiten komt: zwart voor een mislukte stemming, wit voor een succesvolle. De verbrande stembiljetten worden vermengd met speciale chemicaliën om deze kleur te garanderen.
Pauselijke conclaven duren tegenwoordig zelden lang. In zowel 2005 als 2013 werd binnen twee dagen een nieuwe paus gekozen. Toch is het verloop van deze verkiezing onzeker. Er is geen uitgesproken favoriet. Namen als de Italiaanse kardinaal Pietro Parolin en de Filipijnse kardinaal Luis Antonio Tagle worden genoemd, maar als zij geen meerderheid achter zich krijgen, kunnen andere kandidaten in beeld komen – bijvoorbeeld op basis van geografische spreiding, gedeelde visie of taal.
In een preek voorafgaand aan het conclaaf riep de 91-jarige kardinaal Giovanni Battista Re zijn collega’s op zich niet te laten leiden door persoonlijke voorkeuren, maar uitsluitend te stemmen met het welzijn van de Kerk en de mensheid voor ogen. “Eenheid is geen uniformiteit,” benadrukte hij, “maar verbondenheid in verscheidenheid.”
De komende dagen zal blijken of de kardinalen gehoor geven aan dat appel – en of de rook boven Rome binnenkort wit zal kleuren.
