Naar aanleiding van de situatie in Gaza heeft Secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties een beroep gedaan op artikel 99 van het VN-handvest. Dit opvallende verzoek werd vastgelegd in een brief aan de VN-Veiligheidsraad, en het is zeldzaam dat artikel 99 wordt aangehaald.
In het handvest uit 1945 staat artikel 99 als volgt geformuleerd: “De secretaris-generaal kan elke kwestie die naar zijn mening de handhaving van internationale vrede en veiligheid kan bedreigen, onder de aandacht brengen van de Veiligheidsraad.”
Dit artikel vertegenwoordigt het krachtigste instrument waarover de secretaris-generaal beschikt. Terwijl normaal gesproken lidstaten kwesties op de agenda van de Veiligheidsraad plaatsen, gebeurt dit nu buiten hun medeweten. Met deze stap roept Guterres de Veiligheidsraad bijeen en doet een beroep op hen om actie te ondernemen.
Artikel 99 van het VN-handvest is slechts drie keer eerder toegepast sinds de oprichting van de VN, voor het laatst in 1989 vanwege de burgeroorlog in Libanon. Eerdere incidenten waren onder meer in 1979, toen Amerikaanse ambassadeurs in Teheran werden gegijzeld, en in 1960 tijdens de Congocrisis.
Momenteel doet António Guterres een beroep op artikel 99, waarbij hij waarschuwt voor het “ernstige risico op instorting van het humanitaire systeem in Gaza”. De situatie verslechtert snel en dreigt uit te monden in een mogelijke catastrofe met potentieel onomkeerbare gevolgen voor de Palestijnen en de vrede en veiligheid in de regio. Guterres onderstreept de dringende noodzaak om dit koste wat kost te voorkomen.
