De gedichtenbundel “Matrozenrozen” van George Gerhardus Theodorus Rustwijk is na meer dan een eeuw weer uitgegegven door zijn kleinkinderen. De bijzonderheden uit zijn leven die in het voor- en nawoord zijn vermeldt, laten een veelzijdig, sociaal betrokken persoon zien. G.G.T. Rustveld was eigenlijk een Suri naamse held die hiermee uit het vergeetboek is gehaald.
Naar ware gebeurtenissen zijn bijvoorbeeld het gedicht ‘Onschuldig’ waar een verdachte beweerde dat hij alleen maar een stuk touw had verkocht voor 80 gulden, het eindigt zo: Dit smeekt hij rechters te geloven/en zweert het met de hand naar boven/hij wist niet dat aan ’t and’re eind/gebonden was een koe. In het gedicht ’Katjes nut’ dicht Rustwijk eerst over hoe hij baalt van zeven jonge katjes die zijn inktpot omver laten vallen, dan zijn hoed beschadigen en ook nog een heleboel melk kosten. Tot de dag dat de poesjes weigeren melk te drinken van een bepaalde leverancier, maar wel die van een ander drinken, waardoor zijn gezin van ziekte gespaard bleef. De dichter schrijft erbij dat dit gebeurde een jaar voor de melkkeuring in 1912 werd ingevoerd en het gedicht eindigt zo: De les die uit dit waar verhaal/voor elk te leren is: /kijk uit je oog- zorg voor je maag-/ ‘ t is met de melk soms mis. Soms is er ook een levensles die de dichter in enkele regels samenvat, zo schrijft hij onder de titel ‘Het leven’. We moeten op alles rekenen en mogen op niets rekenen. Rustwijk beseft heel goed dat hij in een groot land met zijn talenten veel meer zou hebben verdiend en schrijft midden in het 1 pagina gedicht over zijn leven: de kunst koos mij als slaaf, ik heb haar trouw gediend/ maar in haar dienst meer dank, dan geld of goed verdiend.
Tenslotte: de indruk die ontstaat na het lezen van de gedichten, maar vooral ook in het voor- en het nawoord in dit boekje is dat Rustwijk een zeer veelzijdig persoon was: ondernemend, moedig, sociaal betrokken. Zijn huis stond naast de Lutherse Kerk aan de Waterkant en in zijn atelier kwamen ’s avonds vaak de kunstzinnige en kritische, ontwikkelde mensen uit Paramaribo bijeen om te discussiëren. Een maal per jaar organiseerde Rustwijk een kinderoperette in Thalia. Hij speelde in het orkestje, hij trainde de kinderen (soms wel 130 ) in zang en toneel, hij maakte het decor. De voorstellingen hadden succes en de opbrengst was voor goede doelen waaronder de weeskinderen van de Lutherse kerk.
Rustwijk had als kritische burger, schrijver, musicus en kunstschilder een hoog niveau en dat voor een Afro Surinamer in een tijd dat de slavernij net afgeschaft was! Ter voorbereiding van 50 jaar afschaffing slavernij bijvoorbeeld, hield Rustwijk een vlammend betoog met als doel degenen die tegen de herdenking op 1 juli 1913 waren te overtuigen van de waarde en het belang daarvan. Hij schreef en hield een lezing over de te hoge moeder en baby sterfte in Suriname in vergelijking met Brits- en Frans Guyana. Helaas hebben we tot nu toe, anno 2021 het hoogste moeder en baby sterftecijfer in het Caribisch gebied!
Na het lezen van Matrozenrozen, krijg je echt bewondering voor de veelzijdige G.G.T. Rustwijk en dankbaarheid voor zijn kleinkinderen, die hem uit het vergeetboek hebben gehaald. Het is de moeite waard nog meer te onderzoeken en te publiceren over George G.T. Rustwijk, om meer te begrijpen van zijn tijd en de doorwerking daarvan in onze tijd. Tenslotte een gedichtje van een de West- journalist die waardering uitte gelijk na de dood van Rustwijk: Een echte Muzenzoon/is heden heengegaan./Een man van het palet/Het woord en van ‘t toneel,/die aan de gave ’s hoofds/ook die van ’t hart kon paren/Maar ‘n bittere lijdenskelk/op aarde had als deel.”
Matrozenrozen, 88 pagina’s, schrijver G.G.T. Rustwijk, ISBN 90-807603-2-3 ,uitgever Sylans BV
