Een ideale interculturele samenleving is Suriname nog niet, zo toonde theoloog professor Franklin Jabini aan in zijn lezing in opdracht van het Trooninstituut. In een ideale interculturele samenleving hebben alle culturen waardering voor elkaar en nemen positieve zaken van elkaar over. In de uitleg van onze godsdienst deskundige Jabini is dit fase 3, de beste fase waar Suriname naar op weg is.
Vroeger en nu
Jabini onderscheidt drie fasen van cultuur in ons multicultureel Suriname. 1. De periode van de koloniale tijd vroeger, tot 1975. Toen was de Westerse, met name de Nederlandse de enige erkende, bepalende en overheersende (=dominante) cultuur.
2. Vanaf 1975 tot nu is Suriname vaker de bloementuin (bromki dyari) genoemd vanwege de vele culturen hier. Momenteel verzorgt iedere leider zijn eigen bloementuintje. De ene bromki dyari bestaat uit biijvoorbeeld rozen, de andere orchideen , weer andere kweken heliconia’s en iedere Surinamer onderhoudt zijn eigen tuin.
Toekomst
Fase 3 : een verbindende cultuur, een interculturele samenleving is nog geen feit. We kennen en waarderen de eigen en elkaars cultuur nog weinig. Wat we wel zo’n beetje van elkaar kennen is de kookkunst, we eten elkaars tjauw min, nasi, roti en moks alesi, en leren elkaars recepten maken maar er is nog zoveel meer.
Bijvoorbeeld: de gotong royong van de Javanen, waarbij 8 tot 10 gezinshoofden samen hun huizen bouwen. Indien toegepast door vele andere Surinamers die niet financieel rijk zijn, kan dit systeem in de belangrijke behoefte aan huizen voorzien.
Natuur, cultuur en individueel niveau
Simpel uitgelegd betekent cultuur de direct zichtbare en onzichtbare uitingen en alle aangeleerde gewoontes en tradities van een groep mensen dat zich van andere groepen onderscheidt. Voor deze uitleg citeerde Jabini de definitie van Geert Hofstede 1: 5
Een mens op zichzelf echter, is meer dan een deel van een cultuur. Om een indeling te maken waarin te zien zijn de drie niveaus van uniek zijn van de menselijke geestelijke programmering (denksysteem) heeft dr. Jabini de studies van Hofstede en K.U. Leuven samen gevat en samen gevoegd.
DRIEHOEK
Bij deze uitleg moet u zich een driehoek voorstellen.
In de basis van de driehoek zijn de natuurlijke, universele, basis universele eigenschappen van de mens. Iedereen ademt, eet en slaapt bijvoorbeeld. Wat dat betreft kan je zeggen: ik ben als alle mensen.
Ten tweede komt iedereen uit een bepaalde cultuur en kan ook door een verblijf in het buitenland bijvoorbeeld een denkwijze en gedrag hebben die specifiek is voor een groep mensen. Dan weet je: ik ben als sommige mensen.
Ten derde heeft ieder mens ook zijn eigen persoonlijkheid. Een deel is geërfd, een deel aangeleerd en dan heb je nog een karakter dat specifiek is voor jou als persoon. Van daaruit weet je: ik ben zoals geen ander.
Professor doctor Franklin Jabini heeft in vogelvlucht zeven aspekten van cultuur belicht. Vanwege de beperkte ruimte zijn hier twee behandeld. Maar Sranan Peyri zal ook de andere hoofdpunten belichten omdat dit thema: de ideale interculturele samenleving, en de discussie hierover voor Suriname heel belangrijk is.
