“Srefidensi in de kolonie Suriname begon met 1 cent birambi op azijn”, is een prachtig, rijk geïllustreerd boek geschreven door Paul Woei over de Chinezen in Suriname vanaf 1853. Het is prachtig geïllustreerd met oude en nieuwe foto’s en iedereen die geïnteresseerd is in de historie van Suriname en de Chinese voorouders vindt een schat aan informatie in dit 300 pagina tellende boek.
De lange titel is te begrijpen wanneer je leest hoe de eerste Chinezen in Suriname begonnen met veel inventiviteit, onderlinge samenwerking en kennis uit hun land van oorsprong begonnen azijn te maken, vruchten ‘op zuur te zetten’ en te verkopen. Ook snoepgoed als pindakoekjes van pinda en suiker, en vroegere lekkers als lek-tongo en watra kan kwam van hun.
Aantrekkelijk
Het aantrekkelijke van dit boek is de schat aan informatie die in eenvoudige taal uitgelegd wordt. Gepresenteerd met veelzeggende foto’s of tekeningen op elke pagina, gaat er een wereld open voor de lezer, met nieuwe feiten die weinig mensen weten.
Ter ere van 170 jaar Chinese immigratie in Suriname is deze mooie luxe uitgave gerealiseerd, maar naarmate je het leest begrijp je dat schrijver Paul Woei, thans 72 jaar oud, zijn leven lang de informatie heeft verzameld . Van kinds af aan heeft hij goed geobserveerd en geleerd, waardoor hij -als beeldende kunstenaar- dit kleine meesterwerk heeft kunnen samenstellen. Het is dan ook geen wonder dat hij het boek heeft opgedragen: ”Aan mijn leraar, ik heb leren luisteren, kijken, zien en begrijpen”.
Veel nieuws
Dacht u misschien ook dat de duizenden Chinese tekens- karakters- een onpraktische en ingewikkelde manier van schrijven zijn? Ingewikkeld is het Chinese schrift zeker voor degenen die spellen met de 26 letters van het Nederlands of Engels alfabet al mooi genoeg vinden. Maar als het boek je leert dat welk Chinees men ook spreekt Cantonees, Mandarijn of Hakka bijvoorbeeld ieder van die sprekers hetzelfde schrift begrijpt, ook al zou je het gesprokene niet verstaan, begrijp je dat het wel praktisch is.
En dat wie de Chinese karakters kent ook namen en teksten van 3000 jaar geleden kan lezen en verstaan. Wat maakt dat nou uit? zou je kunnen denken. Behoorlijk wat! Als je bijvoorbeeld meer van je Chinese voorouders zou willen weten. Weet je waar die voorouder begraven is, dan zul je op diens grafsteen naast zijn naam in het Nederlands ook Chinese karakters zien staan die vermelden van welke familie en dorp of stad je betovergrootvader naar Suriname emigreerde. Ga je naar China dan is zelfs het voorouderlijk huis in het dorp daar te vinden, als je maar Chinees kan lezen of begeleid wordt iemand die dat kan.
Geschiedenis Suriname/China
De geschiedenis van Suriname, vanaf 10 jaar voor de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863, passeert ook de revue, vanuit de familie geschiedenis die afstammelingen aan Paul Woei vertelden, ondersteund door documenten en foto’s.
Zo kom je erachter dat de Chinezen die met een Afro Surinaamse vrouw in slavernij wilden trouwen en een gezin stichten, soms met wel 50 man geld bijeen brachten om die vrouw voor die man vrij te kopen. Kleur maakte niet uit, de Chinese man was(is) een zeer verantwoordelijke echtgenoot en vader voor die vrouw die hem kinderen baarde. In het boek lees je de reden waarom Chinezen immigreerden naar Suriname onder de eenvoudige titel: Waarom kwam mijn opa naar Suriname?
Chinese uitvindingen
In dit kort bestek is het ondoenlijk om al die Chinese invloeden op Suriname en de wereld uit te leggen. Maar het zijn er heel veel. Niet alleen thee, zangvogels en vliegers alom bekend in Suriname, ook het maken van papier en boekdrukkunst komen uit China. Nog een voorbeeld: China was het eerste land met scholen en staats examens, dat is door de hele wereld overgenomen. En het kapje met platte bovenkant en kwastje dat afgestudeerde universiteitsstudenten bij het slagen na hun eindexamen opdoen, is vanaf het jaar 1095 op schilderijen van China te zien en dat hoofddeksel van de afgestudeerden is kopie conform door bijna de hele wereld overgenomen.
Een wijsheid van de Chinese wijsgeer Confucius tot besluit: als je plannen maakt voor een jaar, plant rijst. Als je plannen maakt voor tien jaar plant een boom, als je plannen maakt voor 100 jaar, onderwijs je kinderen.
