In allerijl had het bestuur van de Surinaamse kunstenaars van de Federation of Visual Arts FVAS vorig jaar voor 1juli, 160 jaar emancipatie, een wedstrijd georganiseerd voor een monument met als thema afschaffing slavernij en doorwerking. Blijkbaar hadden de makers van de beelden geen behoorlijke visie hierover ontwikkeld en de jury evenmin, want het monument is nooit gemaakt.
Want als je met het voor Suriname enorme bedrag van 1 miljoen Euro visueel niet kan uitbeelden wat slavernij en doorwerking voor de gemeenschap betekent, zal je onenigheid krijgen. Het gekozen abstracte geval stuitte op verzet vanuit de gemeenschap. Ook de andere finalisten werden door Surinaamse kunstenaars, zoals gerenommeerde schrijvers, kunstkenners en musici verweten mooi maar eenzijdig en oppervlakkig te hebben gewerkt.
Verdieping visie
Het enige wat in de beelden te zien was, was lijden en zelfs nauwelijks strijd. Er waren alleen mannelijke tot slaaf gemaakten, nergens een vrouw of een kind te bekennen in hun slavernij beelden. Het is duidelijk dat er onvoldoende denkwerk is verricht. Naast historische kennis verdiepen, dient men zich ook te oriënteren op de symboliek, de representatie van de hele Afro-populatie, terwijl je met een educatieve toekomstvisie de doorwerking positief beïnvloed.
Vanwege belangenverstrengeling (conflict of interest) en de lelijke vormgeving is het abstracte kunst ding gelukkig niet doorgegaan. Het leek op een dode sprinkhaan, half ingemetseld met zijn kop naar onderen. Wat moet dat symboliseren voor de nazaten van de tot slaafgemaakten? Hun voorouders in slavernij? Deze retorische vraag werd gesteld door de velen die het winnende monument als afstotend ervoeren.
Visuele communicatie
“Wan monument mus tak nanga yu, lek Kwakoe in Paramaribo, lek a slavernij monument di zalig Erwin de Vries meki na Amsterdam of van Patrick Mezas in Almere” werd onder meer gezegd. Gelukkig heeft men zich tot het uiterste verzet tegen ‘de landschapsvervuiling’ die het abstracte beeld zou zijn, nota bene in Para.
Om zo’n wedstrijd te organiseren moet je de kennis, de missie de veelzijdige visie en passie hebben in tegenstelling tot de bekrompenheid en oppervlakkigheid die kenmerkend is voor de eerste opdracht en de eerste georganiseerde, feitelijk onwettig wedstrijd. Als je missie is dat je de doelgroep er veel aan moet hebben, is het maken van een klein Afro Surinaams museum waarin alle vormen van hun kunst en Surinaamse helden het beste idee denken wij van Sranan Peyri.
Oplossing
De vier beste beeldhouwers uit de finale, elk met een teamlid erbij kunnen de beelden maken. Maar geef de finalisten historische lezingen, laat ze samen discussies voeren en zich inleven om een prachtig multifunctioneel beeldhouw- en bouwwerk te maken. Kunstcuratoren die directe afstammelingen van tot slaaf gemaakten zijn zoals Rinaldo Klas, Marcel Pinas en Miquel Keerveld moeten zeker bij het geheel betrokken worden, het is een schande dat zij er buiten gehouden waren.
Dit kan na 100 jaar nog het internationaal beroemdste Black and Indigenous museum, arts & crafts centrum in de wereld zijn. Het is belangrijk om vrouwen en kinderen die toen ook in slavernij verkeerden in dit geheel op te nemen. Ook de periode na de slavernij tot in de moderne tijd heeft Afro Surinaamse helden voortgebracht.
Denk aan de jeugd, het is toch ongezond om hun visueel slavernijtrauma voor te schotelen en niets anders?! Het monument die in Nederland Almere stad staat geeft daarover een goed beeld, maar het is en beetje cliché.
Het slavernijmonument met een educatief doel en de visie op de toekomst vervaardigen, is een prachtige kans om vele generaties jeugdigen nog honderden jaren te inspireren met Afro Surinaamse kunstuitingen en -helden.
Slavernij of beter gezegd Manspasi (=Emancipatie) monument te Almere, ter nagedachtenis van afschaffing slavernij 1 juli 1873.
