Heeft de Nederlandse kolonel Hans Valk een blauwdruk van de coup op 25 februari 1980 geleverd zoals wel vaker in de media gesuggereerd is? Ellen de Vries, onderzoeker en schrijver heeft vorig jaar een boek uitgebracht dat op deze vraag een ontkennend antwoord geeft. Zij geeft wel aan dat er twee ideeen -hypothesen- over leven: sommigen geven aan dat het een Surinaams bedachte coup is van 16 sergeanten, de Suriname these en anderen die geloven in een Valk these. Vanwege Corona heeft de Vries nu pas de introductie lezing over haar boek kunnen houden.Hans Valk leeefde van 1928 tot een met 2012
1975 van Tris naar SKM
Voor Surinames Onafhankelijkheid van 25 november 1975 was er een Nederlands geleid legertje in Suriname, de Troepenmacht In Suriname (TRIS). De Surinaamse politici besloten een leger samen te stellen om onze grenzen en natuurlijke hulpbronnen te kunnen bewaken. Een ervaren kolonel, Yngwe Elstak, geboren in het toenmalig Nederlands Indie, uit Surinaamse ouders, werd aangesteld als hoofd van de Surinaamse krijgsmacht.
Het Prins Bernhard Kampement werd herdoopt in Memre Boekoe Kazerne. Elstak hield zich onledig in zijn ivoren toren en bezocht meer feestjes van de Surinaamse politieke top, zonder acht te slaan op de problemen in het leger. De Nederlandse kolonel Hans Valk, een van de zeven leden van een militaire missie die was aangesteld als adviseur voor de SKM, kon totaal niet opschieten met Elstak. Vanwege het gebrek aan inzet van laatstgenoemde waarschijnlijk. Valk werd wel heel goede maatjes met de later ontevreden militairen die 1975 uit het Nederlands leger afzwaaiden om in hun geboorteland te werken.
Ontwikkelingshulp
Er werd voor 1975 stevig onderhandeld over ontwikkelingshulp maar toen die eenmaal kwam, bracht het veel meningsverschillen tussen Nederland en Suriname met zich mee. (Door corruptie en gebrek aan visie van Surinaamse politici en het feit dat de ontwikkelingshulp voor 75% terug diende te vloeien naar Nederland, werden eenvoudige Surinamers als gewoonlijk verwaarloosd. De ontwikkeling van Suriname had bij geen van de politici prioriteit [Sranan Peyri]) In 1978 was het overduidelijk dat de afspraken over salarissen en Nf supletie van de onderofficieren en officieren uit het Nederlandse Leger niet werden nagekomen.
Er werd een Bond Militair Kader opgericht met als voorzitter Desi Bouterse, maar de regering Arron noemde hun padvinders en hield zich doof voor hun eisen de gemaakte afspraken na te komen. In dit stadium was er frekwent kontakt tussen Hans Valk en het bestuur van Bomika.
Valk heeft later steeds verklaard dat hij nauw kontakt hield met de meest strijdbare Bomikaleden als Bouterse, Mijnals en Rambocus, om een bloedbad te voorkomen. Valk bezocht zelfs twee maal de stakende militairen die zich ophielden in een vakbondsgebouw, dat zij doopten tot Fort Bomika. Op 25 februari 1980 pleegden 16 onderofficieren een coup onder leiding van Desi Bouterse, de rest is geschiedenis.
Valk zou geen details van de coup hebben geweten, maar speelde wel een adviserende rol na de coup, toen hij een snelle benoeming van een burgerregering aanraadde.
Om het antwoord te vinden wat Valk met de staatsgreep in Suriname te maken had heeft Ellen de Vries onderzoek gedaan in archieven van onder meer het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Militair Archief en het Archief van de Tweede kamer met rapportage over Valk. Verder de Nederlandse media en het archief van Vrij Nederland journalist Gerard van Westerloo.
Operatie Zwarte Tulp
Vanwege de Wet Openbaarheid van Bestuur heeft de Vries kunnen achterhalen dat Valk wel merkwaardig close met de Surinaamse sergeanten was. Die kwamen vaker bij hem thuis aan de Nickeriestraat te Zorg en Hoop. Nergens is aangetoond dat Valk wist van de staatsgreep of een blauwdruk heeft geleverd.
Omdat zoveel archieven deze kwestie direct betreffende, gesloten waren is de indruk gewekt dat Nederland een vinger in de pap hadden bij 25 februari 1980.
Zo speculeerden bepaalde media dat operatie Zwarte Tulp met de coup te maken zou hebben en een Nederlandse en Surinaamse samenwerking. Dat is onjuist, operatie Zwarte Tulp was een evacuatie plan van 1974. Als de in Suriname wonende Nederlanders in gevaar zouden zijn, lag het Zwarte Tulp-plan klaar om hun te evacueren naar Nederland.
