Sinds september 2023 is er een dalende trend te zien in zowel de contante als de girale wisselkoersnoteringen op de valutamarkt. Deze daling heeft zich gestaag voortgezet in de afgelopen periode, zoals te zien is in de onderstaande grafieken 1 en 2, die de wisselkoersontwikkelingen van januari 2022 tot en met maart 2024 illustreren. Opmerkelijk is het verminderde en bijna verwaarloosbare verschil tussen de wisselkoersnoteringen van de Bank en die van de parallelmarkt voor vreemde valuta sinds de tweede helft van 2023. De Bank verwacht dat deze neerwaartse trend voorlopig zal voortduren. De huidige wisselkoersdalingen worden globaal beïnvloed door drie factoren: macro-economische factoren, sectorspecifieke factoren en marktsentimenten.
Macro-economische factoren zijn gerelateerd aan het dempende effect van het aangescherpte monetair beleid, evenals de fiscale discipline en de voortzetting daarvan. De monetaire verkrapping heeft geleid tot een stijging van de rente bij banken en een afname van de kredietverlening. Fiscale maatregelen, zoals tariefverhogingen voor elektriciteit, btw-heffing en geleidelijke afschaffing van subsidies op nutsvoorzieningen, hebben geleid tot vraagbeperkende effecten in de economie. Bovendien heeft de hoge inflatie in de afgelopen jaren de koopkracht van de bevolking aanzienlijk verminderd.
Sectorspecifieke factoren die hebben bijgedragen aan de wisselkoersdalingen zijn onder andere de verminderde vraag naar vreemde valuta, met name van multinationale oliemaatschappijen als gevolg van ingeloste achterstallige betalingen aan hun moedermaatschappijen. Hierdoor is er tussen de USD 10-15 miljoen vrijgekomen voor andere vragers van vreemde valuta. Andere sectorspecifieke factoren omvatten de ruime vreemde valutapositie van banken, die zij afstoten om koersverliezen als gevolg van dalende wisselkoersen te verminderen.
Marktsentimenten kunnen worden beïnvloed door uitspraken en visies van invloedrijke personen in de samenleving over valutagerelateerde zaken, wat leidt tot acties gebaseerd op verwachtingen. Als deze verwachtingen worden waargemaakt, kunnen de gevolgen langdurig zijn, maar bij niet-vervulling kunnen de gevolgen kortstondig zijn. Momenteel zijn de sentimenten van marktpartijen gericht op wisselkoersdalingen, wat leidt tot een afwachtende houding bij het kopen van vreemde valuta en een zichzelf vervullende voorspelling van koersdalingen.
De vraag naar de Amerikaanse dollar op de valutamarkt neemt af, mede onder invloed van verminderde vraag van met name oliemaatschappijen en andere importeurs. Grafiek 3 toont de verkoopvolumeontwikkelingen in de USD-sector bij wisselkantoren en banken gezamenlijk gedurende januari 2022 tot en met maart 2024, verdeeld naar type cliënt. Het totale verkoopvolume is gedaald van een piek van USD 78,8 miljoen in maart 2023 naar USD 56,6 miljoen in maart 2024. De vraag van oliemaatschappijen is teruggebracht naar het niveau van vóór juli 2022, rond USD 7-8 miljoen per maand. De daling van de vraag naar vreemde valuta lijkt structureel van aard, en de Bank verwacht geen significante veranderingen naarmate het stringente monetair en fiscaal beleid wordt voortgezet.
Concluderend heeft de neerwaartse trend van de wisselkoersen zich voortgezet in de eerste maanden van 2024. De Bank verwacht dat deze trend zal aanhouden in de nabije toekomst, mede vanwege voortzetting van het stringente monetaire beleid via openmarktoperaties en de SRD-kasreserveregeling, het prudente overheidsbeleid, de giralisering van contante vreemde valutamiddelen van banken in het buitenland en de ruime valutapositie van banken.
