De geschiedenis van Suriname kent vele wendingen, maar een van de meest bepalende pijlers van onze staatsinrichting is de ontwikkeling van het parlement. Vandaag wordt herdacht dat het precies 159 jaar geleden is dat de eerste volksvertegenwoordiging in Suriname bijeenkwam. Die dag, 8 mei 1866, markeert het begin van een lang en vaak bewogen traject van democratische vertegenwoordiging.
Het parlementaire systeem begon met de installatie van de Koloniale Staten. Deze instelling, opgericht na de verkiezingen van 5 april 1866, kwam voor het eerst bijeen onder leiding van Jasper Ganderheyden. De Koloniale Staten bestond destijds uit dertien leden: negen verkozen door de kiezers, vier benoemd door de gouverneur.
Door de jaren heen veranderde zowel de naam als de samenstelling van het parlement. In 1936 werden de Koloniale Staten omgevormd tot de Staten van Suriname. Het aantal leden steeg naar vijftien, van wie tien gekozen en vijf benoemd. Maar de echte democratische doorbraak kwam in 1948 met de invoering van het algemeen kiesrecht. Hiermee kregen alle volwassen Surinamers stemrecht, ongeacht gender of sociale afkomst. Een jaar later vonden de eerste verkiezingen onder dit stelsel plaats, gevolgd door een uitbreiding van het parlement naar 21 leden.
De verdere jaren brachten een geleidelijke uitbreiding van het aantal zetels en hervormingen in het kiesstelsel. In 1963 werd het parlement uitgebreid naar 36 leden, waarbij ook het systeem van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd. In 1966 werd het totaal verhoogd naar 39.
Met de onafhankelijkheid in 1975 kreeg het parlement een nieuwe naam: De Nationale Assemblee van de Republiek Suriname. Het instituut zou echter al snel met grote uitdagingen worden geconfronteerd. Op 25 februari 1980 vond een staatsgreep plaats. Kort daarop werd de grondwet buiten werking gesteld en op 13 augustus van dat jaar werd het parlement officieel ontbonden. Tijdens deze periode van militair gezag nam de regering besluiten bij decreet, zonder parlementaire tussenkomst.
Toch herstelde Suriname in de jaren daarna de democratische rechtsorde, en sindsdien speelt De Nationale Assemblee opnieuw een centrale rol in het staatsbestel. De lange geschiedenis van ons parlement weerspiegelt daarmee niet alleen de politieke ontwikkeling van het land, maar ook de veerkracht van de democratie.
Op deze herdenkingsdag is het meer dan ooit van belang stil te staan bij de betekenis van volksvertegenwoordiging: een plaats waar de stem van het volk wordt gehoord, gewogen en vertaald in wetgeving. Dat beginsel, dat op 8 mei 1866 zijn eerste institutionele vorm kreeg, blijft het fundament van onze rechtsstaat.
