Zaterdag 1 juli 2023 zal te boek staan als een historische dag in de toch al rijke geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden. Op deze datum is het Nederlandse koningshuis en de regering met zichzelf in het reine gekomen, zijn de lang verwachte excuses aangeboden en is er vergiffenis gevraagd voor het slavernijverleden. ‘Ting kon drai’ oftewel ‘de tijden zijn veranderd’. Dit waren de exacte woorden van koning Willem-Alexander bij het aanbieden van de excuses.
Het is nu de taak van de Nederlandse overheid om deze ommekeer ook binnen de autochtone Nederlandse gemeenschap, waar er nog veel aversie en onbegrip bestaat over het excuus en het slavernijverleden, gestalte te geven.
Dit onbegrip onder de autochtone gemeenschap is niet verwonderlijk, omdat elke Nederlandse regering sinds de afschaffing van de slavernij in 1863, het slavernijverleden angstvallig heeft vermeden en weggestopt alsof er nooit slavernij heeft plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in het feit dat er slechts summier over deze periode is onderwezen in Nederland, waardoor veel witte Nederlanders niet doorhebben dat (positieve) doorwerking van de slavernij ook voor hen geldt.
Angstvallig
Door het gebrek aan onderwijs en kennisdeling over de echte geschiedenis van Nederland kan de gemiddelde Nederlander het simpelweg niet opbrengen om te begrijpen dat de negatieve doorwerking van de slavernij nog steeds nadelige gevolgen heeft voor de nazaten van de tot slaaf gemaakten. Denk hierbij aan hedendaags institutioneel racisme, dat moeilijk is te bewijzen. De ‘black taks’ waarbij iemand met een kleurtje twee keer harder zijn best moet doen om hetzelfde te bereiken als een autochtone Nederlander.
Denk hierbij aan de kwetsende invloed en polarisatie die de Sinterklaasviering met Zwarte Pieten, jaarlijks veroorzaakt binnen de Nederlandse gemeenschap. Denk hierbij aan eerdere voorbeelden van etnische profilering door de politie, de inzet van het omstreden controlesysteem Syri door gemeenten en de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst.
Door het gebrek aan adequate informatie sinds de afschaffing van de slavernij weet de autochtone Nederlander ook niet dat de eeuwenlange opbrengsten van de slavernij, ook zijn geherinvesteerd in aandelen, vastgoed, infrastructuur en allerlei andere sectoren in Nederland. Al deze financiële injecties hebben ervoor gezorgd dat Nederland zich zo uitmuntend heeft kunnen ontwikkelen tot wat het vandaag is.
Zweet en tranen
Een niet te verwaarlozen deel ervan is afkomstig van de offers die met het bloed, zweet en tranen van de tot slaaf gemaakten is opgebracht. Die hebben al die eeuwen nooit salaris, overwerktoelagen, vakantiegelden, pensioen- of ziekengeld uitgekeerd gekregen. Deze tegoeden zijn aantoonbaar succesvol geherinvesteerd in de Nederlandse samenleving.
Zo hebben het koningshuis, De Nederlandsche Bank en andere grootbanken hun opbrengsten uit de slavernij in de Nederlandse maatschappij gestoken. Deze tegoeden vormen heden ten dage nog steeds de basis van het rijke Nederland van vandaag, waar wij allemaal gebruik van maken in de vorm van sociale zekerheden die hieruit voortvloeien.
Dus om nu te stellen dat de slavernij veel te lang geleden heeft plaatsgevonden en dat de huidige generaties helemaal geen schuld of profijt hebben aan de slavernij, is niet helemaal juist. Tot op de dag van vandaag worden er nog vruchten geplukt van het geld dat is verdiend door de slavernij en slavenhandel.
Herstelbetalingen
Dat er na de excuses van de koning herstelbetalingen moeten komen is evident en onvermijdelijk. Advocaten Liesbeth Zegveld en Gerard Spong zijn dit al aan het onderzoeken. En dan moet er ook per direct duidelijk gesteld worden dat er geen persoonlijke uitkeringen mogen plaatsvinden aan individuen of aan welke regering dan ook. Nederland zal een ontwikkelingsfonds moeten oprichten waarbij naast smartengeld ook de niet uitgekeerde salarissen en pensioenen aan de tot slaaf gemaakten, de basis zullen vormen voor dat slavernijverledenfonds.
Dit geld moet worden gebruikt om rechtstreeks de ontwikkeling, opbouw en heling van Suriname en het Caribische deel van het koninkrijk te initiëren.
Verder moet er worden geïnvesteerd in het onderwijs in Suriname, in Caribisch Nederland en in Nederland, om het slavernijverleden nou eindelijk de plek te geven die het verdient. Ook moeten er – naast de aangekondigde Anton de Kom-leerstoel aan de VU – leerstoelen op universiteiten worden ingericht zodat op wetenschappelijk niveau wordt uitgezocht en gedocumenteerd wat de slavernij voor ons allemaal heeft betekend, zodat het helingsproces versneld kan worden ingezet.
Excuses maken en vergiffenis vragen is zeker een mooi gebaar en een stap in de goede richting, maar zoals altijd zal de aangerichte schade ooit vergoed moeten worden.
Ingezonden : Peter M. Wolff
Over de auteur
Peter M. Wolff is econoom en beleggingsexpert.
