Vanaf 2025 waait er een frisse wind door het Surinaamse kiesstelsel. Met de invoering van de Landelijke Evenredige Vertegenwoordiging (LEV) wordt het politieke speelveld grondig hertekend. Maar wat betekent dit precies voor de kiezers en hoe verschilt dit van het oude systeem?
Het Oude Kiesstelsel: Districten en Ongelijke Representatie
Tot de verkiezingen van 2020 werkten we met het systeem van Districten Evenredige Vertegenwoordiging (DEV). Suriname was verdeeld in tien kiesdistricten, elk met een eigen kiesdeler. Dit betekende dat de waarde van een stem kon variëren afhankelijk van het district waar de stem werd uitgebracht. In totaal waren er 51 zetels te verdelen in de Nationale Assemblée (DNA), verdeeld over deze districten.
Bij de Ressortraden (RR) gold een meerderheidsstelsel. De 17 kandidaten met de meeste stemmen werden verkozen, wat vaak leidde tot een volledige dominantie van één partij binnen een ressort, ongeacht de relatieve stemverdeling. De Districtsraden (DR) werden samengesteld op basis van de zetels die partijen in de Ressortraden hadden gewonnen, wat de vertegenwoordigingskracht verder scheef trok.
Het Nieuwe Kiesstelsel: Gelijke Kansen voor Alle Stemmen
Met de verkiezingen van 2025 verandert dit allemaal. Het hele land wordt nu als één kiesdistrict gezien onder het nieuwe systeem van Landelijke Evenredige Vertegenwoordiging (LEV). Er is slechts één kiesdeler, berekend door het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen te delen door 51. Dit betekent dat elke stem, ongeacht waar deze wordt uitgebracht, dezelfde waarde heeft.
De zetels worden toegewezen volgens de methode van het grootste gemiddelde. Dit systeem zorgt ervoor dat zetels eerlijker verdeeld worden op basis van het aantal stemmen dat een partij landelijk behaalt. Hierdoor worden de regionale verschillen in stemkracht geëlimineerd, en krijgt elke stem een gelijk gewicht.
Bij de Ressortraden worden ook grote veranderingen doorgevoerd. Het meerderheidsstelsel maakt plaats voor evenredige vertegenwoordiging, waarbij kiezers nu slechts één hokje mogen kleuren op het stembiljet. Dit zorgt ervoor dat de zetels in een ressort evenredig worden verdeeld, wat de representativiteit ten goede komt.
Meer Transparantie en Betrokkenheid
Naast deze veranderingen in de zetelverdeling, krijgt het Centraal Hoofdstembureau (CHS) meer verantwoordelijkheden. Het CHS zal nu ook de kandidaatstelling en rapportage voor zowel de DNA als de RR-verkiezingen verzorgen. Bovendien worden de stembussen transparanter en de stemhokken vernieuwd, wat bijdraagt aan een transparanter verkiezingsproces.
De waarborgsom voor deelname aan de verkiezingen wordt herzien om rekening te houden met inflatie en de dollarkoers. Dit zorgt ervoor dat deelname aan de verkiezingen financieel haalbaar blijft voor alle partijen.
Een Stap Vooruit
Deze hervormingen markeren een belangrijke stap vooruit voor de democratie in Suriname. Door de invoering van het LEV wordt niet alleen de waarde van elke stem gelijkgetrokken, maar wordt ook de representativiteit van de verkiezingsuitslagen verbeterd. Dit nieuwe systeem belooft een eerlijker en evenwichtiger politiek landschap, waarin elke stem daadwerkelijk telt.
Hoewel dit nieuwe kiesstelsel een verbetering is, wordt verwacht dat gevestigde partijen zoals de VHP, NDP en mogelijk de NPS er het meeste profijt van zullen hebben. Dit komt doordat deze partijen al een sterke infrastructuur en aanzienlijke middelen hebben om hun campagnes te voeren en kiezers te mobiliseren.
Hoe het ook uitpakt, de democratie in Suriname is hiermee gediend. Na de verkiezingen in 2025 mogen we een democratisch gekozen bestuur verwachten dat de wil van het volk beter weerspiegelt. Laten we deze nieuwe wind omarmen en uitkijken naar een toekomst waarin elke stem gelijk is en elke burger een gelijke kans heeft om gehoord te worden.
Met deze veranderingen kan Suriname een voorbeeld stellen voor andere landen in de regio en daarbuiten. Samen kunnen we bouwen aan een eerlijkere en meer representatieve democratie.
Ingezonden : Enriko Karch
