In Schotland heeft premier Nicola Sturgeon, op de Internationale Vrouwendag, op 8 maart haar excuses aangeboden voor de heksenvervolging in haar land tussen de 16de en 18de eeuw. Duizenden onschuldige vrouwen werden toen in Schotland beschuldigd van hekserij. Daarna werden zij gemarteld en op de brandstapel gezet totdat er alleen as overbleef.
Men was ervan overtuigd dat zij toverij zouden hebben gebruikt om schepen te laten zinken, buren hebben vervloekt en gedanst met de duivel. De vrouwen waren het slachtoffer van een enorme ‘heksenhysterie’ die de Schotten zo’n 300 jaar geleden in zijn greep hield. Nu werkt het parlement aan een wet die de talloze beschuldigde vrouwen met terugwerkende kracht onschuldig verklaart.
Hier op deze plek zijn heksen verbrand, staat op een kleine ijzeren plaquette dichtbij het kasteel van Edinburgh. “Je loopt er zo voorbij”, volgens Claire Mitchell, een advocaat gespecialiseerd in gerechtelijke dwalingen. Zij voert campagne voor de Witches of Scotland. “Maar dit waren onschuldige mensen, voornamelijk vrouwen, die door de staat onterecht werden vervolgd en ter dood werden veroordeeld voor een misdaad die ze niet hadden kunnen plegen. Ze zijn onderdeel van een verleden dat we moeten erkennen, maar ze hebben geen begraafplaats, geen plek om ze te herdenken. En dat in een stad vol standbeelden van mannen.”
Er bestond een Hekserijwet van 1563 tot 1736. Ongeveer 4000 Schotten werden vervolgd, voornamelijk vrouwen. Zo’n twee derde daarvan werd geëxecuteerd of gewurgd en verbrand op de brandstapel, na lange martelingen zodat ze de namen van andere heksen zouden prijsgeven.
“De verdachtmakingen kwamen vaak voort uit ruzies”, maakt historica Louise Yeoman duidelijk. Details van deze periode van de Schotse geschiedenis heeft zij goed onderzocht en gepresenteerd via de BBC-podcast Witch Hunt. “Bijvoorbeeld: twee mensen hebben een conflict, de een verdenkt de ander van het stelen van melk. De ander ontkent en roept: ‘Zoek het uit, ik hoop dat je koe zijn poten breekt’. En vlak daarna breekt toevallig een van de koeien zijn poot. Zo’n samenloop van omstandigheden kon ertoe leiden dat men elkaar beschuldigde van hekserij.”
Wanneer het lukte om meerdere beschuldigingen tegen iemand te krijgen, volgde er een proces waarbij meer bewijs verzameld werd. Er werd dan een rechtszaak aangespannen. “Het verhoor ging veelal gepaard met martelprocedures”, volgens Yeoman. “Vrouwen werden kaalgeschoren en moesten naakt lichamelijk onderzoek ondergaan. Er werd met een lange naald in het lichaam geprikt op zoek naar de markering van de duivel. Een andere methode was slaaponthouding. Mensen die zulke praktijken moesten ondergaan, bekenden de meest absurde dingen.”
De Schotten waren fanatieke heksenvervolgers, omdat men wilde tonen dat het ‘slechte’ werd afgestraft. De koning was er ook van overtuigd dat heksen hem klein wilden krijgen.
De 60-jarige Lilias Adie uit het kustplaatsje Torryburn in Fife was de enige, die een begraafplaats kreeg, nadat zij in de gevangenis stierf, en men geen raad wist met haar lichaam.
